Return On Sales (ROS) là chỉ số kinh tế đóng vai trò vô cùng quan trọng trong lĩnh vực kinh tế. Chỉ số ROS thể hiện sức mạnh tài chính của doanh nghiệp được sử dụng cho phân tích cơ bản hỗ trợ cùng các chỉ số ROA, ROE giúp nhà đầu tư có thể đánh giá đúng tình hình tài chính của doanh nghiệp hiện tại và trong tương lai hỗ trợ việc mua bán cho nhà đầu tư.Vậy bạn đã thực sự có sự hiểu biết về chỉ số ROS là gì chưa? Giá trị ROS bao nhiêu là phù hợp? Tất cả đều sẽ được giải đáp trong bài chia sẻ dưới đây.
Nội Dung
ROS LÀ GÌ?
ROS (viết tắt của từ Return On Sales), còn được gọi là tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu. Chỉ số ROS thể hiện 1 đồng doanh thu thuần từ hoạt động bán hàng và cung cấp dịch vụ sẽ tạo ra ra bao nhiêu đồng lợi nhuận (lợi nhuận sau thuế). ROS còn thể hiện hiệu quả việc quản lý kiểm soát chi phí của doanh nghiệp. ROS càng lớn càng chứng tỏ doanh nghiệp đang hoạt động tốt, khả năng sinh lời cao.
Chỉ số ROS được tính theo tỷ lệ %. Ví dụ như ROS = 50% thức là 1 đồng doanh thu thuần bỏ ra sẽ thu được 1 đồng lợi nhuận sau thuế.
Công thức tính ROS
Để tính toán được chỉ số ROS, chúng ta sẽ dựa theo số liệu trên bảng “Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh” của doanh nghiệp. Tính theo công thức:
ROS = Net Profit/ Total Sales * 100% ( Lợi nhuận sau thuế/Tổng doanh thu thuần * 100%)
Ví dụ về cách tính ROS
Bạn có thể dễ dàng tính toán chỉ số ROS từ Báo cáo tài chính (BCTC) của doanh nghiệp được công bố định kì hàng quý và hàng năm.
Ví dụ: Tính chỉ số ROS của Tổng công ty Cổ Phần Cáp Treo Núi Bà Tây Ninh năm 2018 (TCT)
Bước 1: Xác định chỉ tiêu lợi nhuận sau thuế
Bước 2: Doanh thu trong kỳ
Tổng Lưu chuyển thuần của công ty năm 2018 được tính bằng:
Doanh thu bán hàng + Doanh thu tài chính + Thu nhập khác = 171+8+1 = 180 tỷ
Bước 3: Tính chỉ số ROS
ROS (TCT) = (69,4 / 180).100%= 38,5%
Để thuận tiện hơn, bạn không cần phải tính tay mà có thể lấy các số liệu sử dụng trực tiếp từ các công ty chứng khoán, các trang báo cung cấp thông tin chứng khoán và doanh nghiệp như: FreeStock, Vietstock Finance, Cafef hay StockBiz…
Ý nghĩa của chỉ số ROS trong chứng khoán
Tỷ số ROS đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đánh giá hiệu suất của hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Đặc biệt là đánh giá việc quản lý chi phí (bán hàng, quản lý doanh nghiệp) tạo ra doanh thu lớn nhất với chi phí tối thiểu nhất.
Bởi doanh thu thuần luôn luôn là số dương chính vì thế kết ROS âm hay dương sẽ phụ thuộc vào kết quả của lợi nhuận sau thuế. Cụ thể là:
- ROS âm thì doanh nghiệp đang kinh doanh trong tình trạng thua lỗ. Điều này chứng tỏ các nhà quản lý đang không kiểm soát được chi phí cho hoạt động kinh doanh (chi phí đầu vào, chi phí quản lý doanh nghiệp, bán hàng…)
- ROS dương đây là dấu hiệu của doanh nghiệp kinh doanh có lãi. Đặc biệt nếu ROS càng lớn thì càng thể hiện công ty đang hoạt động tốt.
Tuy nhiên, giá trị của chỉ số ROS còn phụ thuộc rất nhiều vào đặc điểm của từng ngành nghề kinh doanh. Bạn nên có sự so sánh giá trị tỷ số ROS so với trung bình chung của ngành nghề đó, để có thể đưa ra được sự đánh giá chuẩn xác nhất.
Chỉ số ROS bao nhiêu là tốt?
Nếu đánh giá ROS, bạn chỉ nên so sánh chỉ số này theo từng ngành nghề lĩnh vực. Lúc này nếu chỉ số ROS lớn hơn mức trung bình ngành, chứng tỏ doanh nghiệp đang hoạt động kinh doanh tốt. Còn nếu đánh gía ROS độc lập thì ROS > 10% nghĩa là công ty vững mạnh.
Để đánh giá được xu hướng của chỉ số ROS tốt thì công ty bền vững phải luôn duy trì tỷ số ROS ổn định hay có thể nói gia tăng theo thời gian. Chúng ta có thể đánh giá ROS của công ty từ 3 đến 5 năm.
Chi tiết chỉ số ROS bao nhiêu là tốt sẽ được suthatchungkhoan chia sẻ cụ thể dưới đây:
1. So Sánh Theo Trung Bình Của Ngành Và Đứng Độc Lập
Mỗi ngành nghề luôn có sự chênh lệch chỉ số ROS. Bạn không thể so sánh chỉ số ROS của một doanh nghiệp sản xuất để so sánh với một doanh nghiệp dịch vụ được. Cũng như không thể so sánh chỉ số ROS giữa doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực giáo dục với một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tiêu dùng.
Phương thức đầu tiên, bạn có thể so sánh giá trị ROS của doanh nghiệp với trung bình chung của ngành nghề, lĩnh vực. Nếu ROS của doanh nghiệp lớn hơn thì doanh nghiệp đang hoạt động tốt trong ngành. Và ngược lại nếu chỉ số ROS nhỏ hơn thì doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả trong ngành
Có nhiều cách để biết lĩnh vực hoạt động của doanh nghiệp, một trong số đó là trên web Cafef – phần hồ sơ công ty.
Ví dụ minh họa về Công ty Cổ Phần Cáp Treo Núi Bà Tây Ninh năm 2018 (TCT).
và một số cổ phiếu trong cùng ngành…
2. So Sánh Chỉ Số ROS Với Kết Quả Trong Quá Khứ
Doanh nghiệp có chỉ số ROS lớn hơn so với trung bình ngành là một dấu hiệu tốt cho thấy doanh nghiệp đang phát triển vững mạnh bền. Tuy nhiên so sánh với “bạn bè” xung quanh là chưa đủ, chúng ta cũng nên so sánh với chính doanh nghiệp đó trong quá khứ. Tránh trường hợp chỉ số ROS của doanh nghiệp đi xuống nhưng vẫn tốt hơn so với trung bình ngành.
Có thể thấy TCT ROS doanh nghiệp kinh doanh giảm hiệu quả vào năm 2018 nhưng nếu xem xét 3 -5 năm thì TCT vẫn đang là doanh nghiệp có ROS khá ổn định. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể đặt chỉ số ROS đứng độc lập. Cụ thể là nếu ROS>10% thì chứng minh đây là công ty mạnh và ngược lại.
3. Đánh Giá Dựa Theo Thời Gian Hoạt Động Của Công Ty
Thời gian hoạt động của công ty cũng là một trong những phương thức để đánh giá công ty. Dấu hiệu của một công ty tăng trưởng bền vững là lợi nhuận thuần của doanh nghiệp phải luôn trên đà tăng trưởng ổn định.
Trước tiên, chúng ta phải đánh giá chỉ số ROS trong từng năm, từng quý của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp không có sự gia tăng theo thời gian thì chứng minh họ đang hoạt động không ổn định. Đặc biệt, nên kiểm tra thật kỹ giá trị chỉ số ROS trong thời gian từ 3 đến 5 năm gần nhất.
4. Đánh Giá Dựa Theo Chiến Lược Hoạt Động Của Công Ty Hiện Tại
Đôi khi, chỉ số ROS âm cũng thuộc vào các chiến lược hoạt động của doanh nghiệp, chiến lược của các quản lý cấp cao nhằm phát triển doanh nghiệp. Chúng ta cần phải đánh giá theo xu thế, chiến lược hoạt động của công ty.
Ví dụ như:
- Những doanh nghiệp lớn như CocaCola, Uber… một vài siêu thị lớn Metro có tiếng tại Viêt Nam lỗ 12 năm liên tục nhưng vẫn bán được giá lên đến 900 Triệu USD. Lúc này, chúng ta nên xem xét chiến lược của doanh nghiệp.
- Hay như VNG đầu tư vào TIKI 384 tỷ. Theo như Vnespress.net đưa tin doanh nghiệp lỗ 218 tỷ ( năm 2017). Tuy nhiên, Cổ phần TIKI vẫn được công ty nước ngoài mua với giá cao gấp 4 lần, vậy VNG đã lời khoảng 300%. Grap cũng tương tự như vậy…
Nếu mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp là chiếm lĩnh thị trường thì giá trị chỉ số ROS khó mà có thể dương được. Còn nếu doanh nghiệp hướng tới mục tiêu là lợi nhuận, các nhà quản lý sẽ làm mọi cách để thúc đẩy doanh thu, tối giản chi phí để giá trị ROS cao nhất.
5. Đánh Giá Dựa Theo Chu Kỳ Hoạt Động Kinh Doanh Của Doanh Nghiệp
Chỉ số ROS còn phụ thuộc rất nhiều vào chu kỳ sống của sản phẩm và của doanh nghiệp.
Chu kỳ của doanh nghiệp
Chu kỳ sống của doanh nghiệp bao gồm 5 giai đoạn: Khởi nghiệp, xây dựng, tăng trưởng, trưởng thành, sau trưởng thành:
- Khởi nghiệp và xây dựng: là giai đoạn chủ doanh nghiệp sẽ hình thành ý tưởng, tầm nhìn, sứ mệnh, bắt đầu hoạch định kế hoạch và bắt đầu từng bước thực hiện các kế hoạch đó. Thông thường trong 2 giai đoạn này giá trị ROS thường sẽ âm tuy nhiên đây sẽ là nền tảng để doanh nghiệp tiếp tục phát triển trong giai đoạn tiếp theo.
- Tăng trưởng: Giai đoạn này doanh nghiệp sẽ phát triển mạnh mẽ, chính vì thế giá trị chỉ số ROS thường rất lớn.
- Trưởng thành: Giai đoạn trưởng thành là thời điểm doanh thu và lợi nhuận đạt khổng lồ, đồng thời chỉ số ROS có thể vẫn tăng, nhưng tốc độ tăng trưởng chậm.
- Giai đoạn sau trưởng thành: lúc này doanh nghiệp sẽ đối diện với 3 sự lựa chọn: làm mới lại, suy thoái, duy trì tình trạng ổn định. Làm mới lại đồng nghĩa với việc bắt đầu xây dựng lại doanh nghiệp chỉ số ROS có thể sẽ âm, suy thoái giá trị chỉ số ROS sẽ ngày càng giảm, duy trì tình trạng ổn định giá trị ROS sẽ ở mức tương đương với giai đoạn trưởng thành.
Chu kỳ sống của sản phẩm
Chỉ số ROS có mối liên hệ trực tiếp đến doanh thu bán hàng của doanh nghiệp, chính vì thế bạn cũng có thể đánh giá trị số ROS thông qua chu kỳ sống của sản phẩm:
- Giai đoạn giới thiệu sản phẩm: Giai đoạn bắt đầu giới thiệu tức là doanh nghiệp vừa đưa sản phẩm ra thị trường. Thông thường chi phí dành cho hoạt động bán hàng, hoạt động quảng cáo thường rất cao. Cũng như doanh thu bán hàng khá thấp. Chính vì thế giá trị ROS thường trong trình trạng âm.
- Giai đoạn tăng trưởng: Đây là thời điểm khách hàng đã có sự chấp nhận sản phẩm. doanh thu bán hàng sẽ ngày càng tăng, giá trị chỉ số ROS cũng sẽ ngày một tăng lên.
- Giai đoạn bão hòa: Trong giai đoạn này, doanh thu thuần của doanh nghiệp có thể sẽ chững lại giá trị ROS cũng chững lại và không có sự tăng trưởng.
- Giai đoạn suy thoái: Thời điểm này, sản phẩm của doanh nghiệp có thể rút khỏi thị trường, doanh nghiệp nên tiếp tục tiến hành các nghiên cứu và đưa ra các sản phẩm mới nhằm duy trì lợi nhuận và sự phát triển của doanh nghiệp.
Lưu ý khi sử dụng chỉ số ROS
Giá trị chỉ số ROS phụ thuộc vào yếu tố chính là lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp và tổng doanh thu thuần. Mà lợi sau thuế lại bằng tổng doanh thu thuần trừ đi các chi phí. Như vậy nhìn chung, giá trị ROS sẽ phụ thuộc vào tổng doanh thu thuần và tổng chi phí.
Biến Động Tăng Của Tổng Lưu Chuyển Thuần
Tổng lưu chuyển thuần = Doanh thu bán hàng + Doanh thu tài chính + Thu nhập khác.
Vậy, Tổng lưu chuyển thuần tăng có thể đến từ các yếu tố sau:
- Công ty tăng doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.
- Lãi tiền gửi ngân hàng tăng, lãi từ tiền chia cổ tức bằng tiền.
- Lãi từ chênh lệch tỷ giá hối đoái với các doanh nghiệp xuất khẩu hoặc doanh nghiệp giao dịch nhiều bằng đồng ngoại tệ.
- Thu nhập từ thanh lý tài sản cố định.
- Thu nhập từ bán mảng kinh doanh.
- Thu nhập từ chuyển nhượng…
Biến Động Giảm Của Tổng Chi Phí
- Tổng chi phí giảm có thể đến từ các yếu tố sau:
- Giá vốn hàng bán giảm (giá vốn nguyên vật liệu, khấu hao tài sản cố định,…)
- Lãi tiền vay giảm.
- Lỗ chênh lệch tỷ giá hối đoái giảm.
- Tiết giảm chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp.
- Giảm chi phí khác…
“Để lựa chọn một doanh nghiệp có chỉ số ROS cao và tăng trưởng tốt thì cần thoả mãn 1 trong 2 biến động kể trên. Ngoài ra, các bạn nên kết hợp với các chỉ số tài chính khác để có cái nhìn khách quan hơn về doanh nghiệp.”
Mối quan hệ giữa chỉ số ROS với ROE và ROA
Để đánh giá được hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, nếu chỉ đánh giá qua chỉ số ROS là chưa đủ. Bạn cần đánh giá thông qua các chỉ số ROE và ROA. Không những thế ROS, ROE và ROA có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Tiếp tục tìm hiểu về mối quan hệ giữa ROS, ROE và ROA trong phần tiếp theo của bài chia sẻ nhé!
1. Mối quan hệ giữa ROS và ROA
Chỉ số ROA (Return on Asset) – tỷ suất lợi nhuận trên tài sản. ROA đánh giá hiệu quả sử dụng vốn, tài sản của doanh nghiệp. Với 1 đồng tài sản bạn đầu tư vào hoạt động kinh doanh sẽ sinh ra bao nhiêu đồng doanh thu.
Công thức tính ROA = Doanh thu thuần/Tổng tài sản bình quân * 100%.
Số liệu lợi nhuận sau thuế được lấy từ bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Tổng tài sản trung bình được thể hiện qua số liệu trong bảng cân đối kế toán.
Mối quan hệ giữa ROA và ROS được thể hiện qua phương trình Dupont:
Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy mối quan hệ tương quan giữa ROS và ROA. Cụ thể là, nếu vòng quay tài sản không đổi nếu tỷ số ROS tăng thì tỷ số ROA cũng sẽ tăng và ngược lại.
2. Mối liên hệ giữa ROS và ROE
Chỉ số ROE (Return on Equity) – tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu. Nghĩa là 1 đồng vốn chủ sở hữu có thể sinh ra được bao nhiêu đồng lợi nhuận.
ROE = Lợi nhuận sau thuế / Vốn chủ sở hữu *100%
Vốn chủ sở hữu được lấy số liệu trên bảng cân đối kế toán ở danh mục Nguồn Vốn. ROE được tính theo đơn vị %.
Kết luận
ROS đóng vai trò vô cùng quan trọng đến hiệu suất hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Hy vọng thông qua bài viết bạn đã hiểu rõ hơn ROS là gì? Chúc bạn sẽ có sự đánh giá chuẩn xác về doanh nghiệp và đưa ra những quyết định đầu tư hiệu quả.
