Chứng khoán là gì? Tìm hiểu về chứng khoán A-Z 2022 (Full)

Chứng khoán là kênh đầu tư có tỷ suất lợi nhuận cao nên được nhiều người quan tâm nhất hiện nay. Vậy cụ thể chứng khoán là gì? Làm thế nào để tham gia vào thị trường chứng khoán? Hãy cùng Tradervn tìm hiểu về chứng khoán từ cơ bản cho đến nâng cao và cách đầu tư chứng khoán hiệu quả cho người mới trong bài viết này nhé.

Tìm Hiểu Về Chứng Khoán

1. Chứng khoán gì? 

Theo kinh tế, thuật ngữ chứng khoán được hiểu theo những yêu cầu, mục đích khác nhau. Đây là khái niệm phức tạp vì bản thân nó đã hàm chứa 1 loại quan hệ kinh tế phức tạp phát sinh giữa người cần vốn và người có vốn. Chứng khoán rất đa dạng về chủng loại và phong phú về cách thức biểu hiện do đó mà pháp luật quốc gia không đưa ra 1 định nghĩa cụ thể nào về chứng khoán.

• Theo quan điểm truyền thống thì chứng khoán là phương tiện xác nhận quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu chứng khoán đối với tài sản hoặc phần vốn của tổ chức phát hành.
• Chứng khoán được thể hiện bằng hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử. Chứng khoán được coi là 1 phương tiện hàng hoá trừu tượng có thể thoả thuận và có thể thay thế được, nó được xem là đại diện của giá trị tài chính.

Chứng khoán bao gồm các loại: cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ đầu tư… Toàn bộ các chứng khoán được lưu ký tại trung tâm lưu ký Chứng Khoán Việt Nam (VSD) do nhà nước quản lý.

2. Đầu tư chứng khoán là gì?

Đầu tư chứng khoán là việc các tổ chức, cá nhân bỏ vốn của mình để mua các chứng khoán đang lưu hành trên thị trường chứng khoán nhằm mục đích kiếm được lợi nhuận tốt nhất. Mục đích của việc đầu tư chứng khoán trước tiên cũng như các hình thức đầu tư khác là thi được lợi nhuận từ số tiền mình bỏ ra đầu tư, hoặc thực hiện quyền kiểm soát, tham gia quản trị hoạt động của công ty.

Ở đây chúng tôi lưu ý rằng có 3 loại chứng khoán mà các doanh nghiệp niêm yết thường phát hành: cổ phiếu, trái phiếu và trái phiếu chuyển đổi. 

3. Đặc điểm của chứng khoán

• Tính Thanh Khoản (Tính Lỏng ): Chứng khoán có tính lỏng cao hơn so với các tài sản khác thể hiện qua khả năng mua bán giao dịch trên thị trường. Các chứng khoán khác nhau có khả năng chuyển nhượng khác nhau. Trong đó, cổ phiếu có mức thanh khoản cao nhất hơn bất kì những sản phẩm nào trên thị trường tài chính.
• Tính rủi ro: Vâng, đầu tư nào mà không có rủi ro. Chứng khoán cũng vậy, lợi nhuận luôn đi kèm với rủi ro. Có thể hiểu chứng khoán là tài sản tài chính mà giá trị của nó chịu tác động lớn của rủi ro (Rủi ro thị trường, rủi ro lạm phát, rủi ro tài chính…)
• Tính sinh lợi: Chứng khoán là một tài sản tài chính mà khi đầu tư sở hữu đều mong muốn nhận được một nguồn thu nhập lớn hơn trong tương lai. Thu nhập này có được từ việc tăng giá chứng khoán hoặc việc chia cổ tức của doanh nghiệp trên thị trường.

4. Thị trường chứng khoán là gì?

Thị trường chứng khoán là nơi giao dịch mua bán chứng khoán. Bạn có thể hiểu rằng thị trường chứng khoán như là 1 khu chợ truyền thống, tại đây có người mua – kẻ bán đầy đủ các mặt hàng. Tuy nhiên việc thực hiện mua bán chứng khoán ở đây chủ yếu được thực hiện chủ yếu tại Sở Giao Dịch Chứng Khoán và thông qua các Công Ty Môi Giới Chứng Khoán và chỉ giao dịch các mặt hàng ảo mà thôi.

Như vậy có thể nói bản chất của thị trường chứng khoán thể hiện mối quan hệ giữa cung và cầu của vốn đầu tư, giá cả của chứng khoán chứa đựng thông tin về chi phí vốn hay giá cả của vốn đầu tư. Thị trường chứng khoán là hình thức phát triển bậc co của nền sản xuất và lưu thông hàng hoá.

5. Phân loại thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán được chia ra thành Thị trường chứng khoán sơ cấp và thị trường chứng khoán thứ cấp.

• Thị trường chứng khoán sơ cấp là nơi các Công ty Cổ Phần (chỉ có Công Ty Cổ Phần mới được phép phát hành cổ phiếu và lên sàn chứng khoán) phát hành chứng khoán ra thị trường lần đầu tiên (còn được gọi tắt IPO) để kêu gọi thêm nguồn vốn từ các nhà đầu tư. Người mua sẽ sở hữu được cổ phiếu của công ty và công ty sẽ nhận được tiền từ  bán cổ phiếu của công ty.
• Thị trường chứng khoán thứ cấp là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, trao đổi các loại chứng khoán đã được diễn ra trên thị trường sơ cấp. Người mua tại thị trường sơ cấp sẽ tiến hành mua bán, trao đổi các cổ phiếu với các nhà đầu tư khác trên thị trường. Về hình thức, thị trường chứng khoán thứ cấp là nơi diễn ra sự thay đổi quyền sỡ hữu giữa người mua và người bán. Đây chính là nơi mà nhà đầu tư tham gia giao dịch thị trường chứng khoán.

Các thành phần tham gia thị trường chứng khoán

Các thành phần quan trọng phải biết tham gia thị trường khi bạn tìm hiểu chứng khoán đó là: các tổ chức và cá nhân tham gia thị trường chứng khoán. Với từng nhóm có thể chia thành các nhóm nhỏ như sau:

1. Nhà phát hành (Doanh nghiệp)

Người chơi lớn trên sàn chứng khoán không thể thiếu đó là Doanh Nghiệp và chính doanh nghiệp cung cấp hàng hoá trên sàn chứng khoán. Nhà phát hành có thể là: 

• Các tổ chức, công ty thực hiện quá trình huy động vốn thông qua thị trường chứng khoán (Thị trường sơ cấp).
• Người cung cấp các chứng khoán(cổ phiếu,trái phiếu…) – hàng hoá của thị trường chứng khoán. Các nhà phát hành có thể là Công ty cổ phần, chính phủ….

2. Nhà đầu tư 

Nhà đầu tư (bao gồm, nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư cá nhân, nhà đầu tư nước ngoài) là người mua các loại chứng khoán trên thị trường. Nhà đầu tư rất đa dạng, thường sẽ được phân ra thành 2 nhóm: nhà đầu tư tổ chức và nhà đầu tư cá nhân.

3. Các tổ chức kinh doanh trên thị trường chứng khoán

Còn có cách gọi khác tình cảm hơn thì gọi họ là Big Boys. Họ thường có lợi thế nắm bắt về thông tin doanh nghiệp, tài chính doanh nghiệp nhanh hơn chúng ta nên đó là lợi của họ. Họ chính là:

• Các Công Ty Chứng Khoán
• Các Quỹ Đầu Tư Chứng Khoán
• Các Trung Gian Tài Chính

4. Các tổ chức quản lý thị trường chứng khoán

Ở Việt Nam, thị trường chứng khoán được quản lý bởi cơ quan cao cấp nhất là Bộ tài Chính sau đó là Uỷ ban Chứng Khoán Nhà Nước và cuối cùng là 2 cơ quan chuyên môn lần lượt là:

• Sở Giao Dịch Chứng Khoán
• Trung Tâm Lưu Ký chứng khoán

Và so với các tay to (big boys) thì chúng ta (nhà đầu tư nhỏ lẻ) sẽ yếu thế hơn họ rất nhiều về thông tin, tiềm lực tài chính và các yếu tố ngoài khác. Nhưng nói đi cũng phải kể lại nhỏ nhưng chạy nhanh hơn.

Nhà đầu tư nhỏ lẽ có thể dễ dàng lưu chuyển tiền vào các công ty khác nhau và tự chủ quyết định của chính họ. Nhược điểm có thể kể đến là chúng ta dễ bị ảnh hưởng tâm lí đám đông điều này.

Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào?

Khi 1 công ty phát hành cổ phiếu ra thị trường lần đầu tiên (hay còn gọi là IPO) nhiều tổ chức, NĐT sẽ tiến hành mua cổ phiếu đó trong đợt phát hành ra công chúng lần đầu tiên, công ty phát hành sẽ thu được nguồn vốn từ hoạt động này.

Khi công ty phát hành niên yết trên sàn chứng khoán, nhiều tổ chức, nhà đầu tư sở hữu cổ phần của công ty có thể trao đổi, mua bán cổ phiếu công ty đó thông qua thị trường chứng khoán, lúc này sẽ không có sự gia tăng vốn ở công ty phát hành, mà chỉ có việc chuyển đổi chủ sở hữu giữa các nhà đầu tư.

Khi giao dịch chúng ta bắt buộc phải thông qua các công ty môi giới chứng khoán làm trung gian (Nhà đầu tư mở tài khoan giao dịch chứng khoán tại Công ty chứng khoán ).

Việc thanh toán bù trừ tiền và ghi nhận sở hữu, lưu kí chứng khoán của NĐT sẽ được thực hiện bởi Trung Tâm Lưu Kí Chứng Khoán (VSD).

Khi giao dịch chứng khoán được xem như hàng hoá tuân thủ theo Quy luật cung cầu! Do đó để kiếm được lợi nhuận từ việc đầu tư chứng khoán thì chắc chắn bạn phải biết thật rõ các yếu tố tác động đến cung cầu của cổ phiếu bạn nắm giữ hoặc sẽ mua nó.

Toàn cảnh hoạt động trên thị trường chứng khoán:

Vừa rồi là những điều cơ bản khi tìm hiểu thị trường chứng khoán. Để giúp bạn hiểu hơn về cách thức hoạt động của thị trường chứng khoán, bạn hãy theo dõi ví dụ duới đây:  

Ví dụ: Tôi sáng lập 1 Công ty sản xuất quần áo ngay tại nhà mình. Các khách hàng rất thích sản phẩm mà tôi làm ra và đứng đầu trên thị trường. Một thời gian trôi qua, tôi tích góp được số vốn nhỏ và chuyển xưởng sản xuất sang 1 nơi lớn hơn gọi là nhà máy sản xuất quần áo.

Cứ thế nhu cầu tiêu dùng của khách hàng ngày 1 tăng lên đến mức nhà máy của tôi không thể sản xuất thêm kịp nữa và tối nghĩ rằng tôi cần phải mở một nhà máy bự hơn nhưng thiệt không may rằng  tôi lại không có đủ tiền.

Và lúc này tôi có 2 cách để tìm kiếm vốn mở rộng qui mô sản xuất:

• Một là vay nợ, tôi phải tìm ai đó chịu cho tôi vay tiền với mức lãi nhất định.
• Hai là tôi phải tìm vốn góp.

Nếu bạn là tôi, bạn sẽ chọn phương án nào ?

Tôi nghĩ như thế này:

Nếu mà tôi vay nợ, công ty của tôi phải trả cả vốn lẫn lãi cho chủ nợ liên tụ trong 1 thời gian dài và cho dù rằng công ty của tôi có làm ăn lời hay lỗ thì tôi vẫn phải trả nợ cho họ.

Còn với phương pháp tìm vốn góp, thay vì trả nợ thì tôi lại cho họ sở hữu 1 phần Công ty của mình. Ví dụ như tôi bán ra 1000 cổ phần, mỗi cổ phần bằng nhau, những cổ phần của công ty mà tôi giữ không hơn gì những cổ phần khác, dù cho tôi có là nhà sáng lập đi nữa .

Và tôi quyết định chọn phương án 2 là tìm vốn góp.

Sau khi tôi xây xong nhà máy bự và mọi thứ lại diễn ra khá ngon lành hơn. Những người góp vốn ban đầu cho tôi (Nhà đầu tư) khá hài lòng vì công ty hoạt động khá tốt.

Một thời gian sau, nhu cầu người tiêu dùng lại tăng và công ty tôi lại phải tìm cách xây thêm nhà máy, kho. Thậm chí thay đổi các máy móc hư hỏng đã dùng nhiều năm…. rất nhiều các vấn đề phát sinh thêm.  Không sửa cũng không được, không mở rộng cũng không được, vậy phải làm như thế nào ?

Sau 1 thời gian đắn đo suy nghĩ thì tôi cùng với cổ đông công ty (người góp vốn ban đầu ) quyết định phát hành cổ phiếu của công ty ra công chúng (IPO ) để mọi người có thể tự do trao đổi quyền sỡ hữu công ty. Điều nay mang lại 3 lợi ích sau đây cho tôi:

• Thứ nhất, việc đó tôi giúp kiếm thêm vốn để xây dựng thêm nhiều nhà máy, sửa chữa máy móc…
• Thứ hai, việc đó cho phép các nhà đầu tư ban đầu (người góp vốn ban đầu) bán lại phần họ sở hữu của công ty cho người khác 1 cách dễ dàng hơn.
• Thứ ba, việc đó cho phép các nhà đầu tư mới tham gia vào sở hữu công ty- những người đặt niềm tin vào sự phát triển của công ty.

Giờ thì tôi có thể mở rộng qui mô của mình và đã hoàn thành IPO (phát hành cổ phiếu công khai lần đầu tiên) cho công ty tôi và công ty tôi đã được có tên trên sàn giao dịch chứng khoán. Mọi người giờ đã có thể mua cổ phiếu công ty của tôi. Bây giờ tôi – với tư cách CEO – bị ràng buộc pháp luật nên phải ra sức mang lại lợi nhuận tối đa cho công ty và trả lại lợi tức (1 phần lợi nhuận kiếm được) cho các nhà đầu tư.

Công ty của tôi làm ăn rất tốt vào những năm kế tiếp, đã đến lúc thưởng cho các nhà đầu tư thông minh của chúng ta. Có 3 cách để trả lại lợi nhuận cho những nhà đầu tư:

• Cách 1: Bạn có thể trả cổ tức – lợi nhuận được chia đều theo cổ tức phần hiện tại của công ty và được gửi đến những người giữ những cổ phần đó.
• Cách 2 : Tôi có thể mua lại cổ phần của họ- công ty tôi sẽ giữ lại 1 phần lợi nhuận và mua cổ phần lại từ các nhà đầu tư với giá cao hơn giá thị trường.
• Cách 3: Tôi có thể chọn dùng số lợi nhuận đó để đầu tư ngược trở lại công ty của tôi.

Vâng, nếu mà tôi đầu tư khôn ngoan, những cổ đông (người sở hữu cổ phần) hiện tại sẽ sở hữu cổ phiếu của 1 công ty lớn hơn, mạnh hơn và đương nhiên là có giá trị hơn. Cũng nhờ chăm chỉ làm ăn nên Công ty của tôi ăn nên làm ra và tôi quyết định làm cả 3 cách trên.

• Đầu tiên tôi sẽ dùng 1 phần tiền để đầu tư vào 1 dự án mới mà tôi tin tưởng là sẽ thành công trong tương lai.
• Tiếp đó là tôi sẽ chi tiếp 1 phần tiền để đầu tư vào các dự án mới.
• Số tiền còn lại sau khi trừ tất cả thuế thì tôi chia lại cho tất cả cổ đông của mình, (chi trả cổ tức) phần thưởng sinh lợi xứng đáng cho sự đầu tư khôn ngoan.

Nhìn chung thì đây là câu chuyện về cách hoạt động của công ty nhưng nó cũng nói lên phần nào cho các bạn hình dung được thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào.

Như đã nói trên, các nhà đâu tư kiếm được tiền từ cổ tức và kiếm được tiền từ việc bán đi cổ phiếu hay cổ phần của chính họ. Họ có thể bán cho tất cả mọi người trên thị trường chứng khoán hoặc bán thoả thuận lại cho chính công ty này ở thị trường tự do.

Giá cổ phiếu phụ thuộc vào tình hình hoạt động của công ty. Nếu họ nghĩ, bạn đang ăn nên làm ra ngay bây giờ và trong tuơng lai thì họ rất vui vẻ và sẵn sàng mua cổ phiếu và cổ phần của công ty bạn. Và bạn cũng có thể kiếm lời từ những khoản đầu tư của chính mình bằng cách bán lại cổ phần mình đang giữ ra thị trường – nơi mà nhiều người đang muốn mua với giá cao hơn.

Vai trò của thị trường chứng khoán đến nền kinh tế

Một thị trường chứng khoán hoạt động hiệu quả được coi là rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế. Nó mang lại cho các công ty khả năng tiếp cận vốn nhanh chóng từ công chúng. Đồng thời cũng là 1 kênh sinh lợi hiệu quả cho các nhà đầu tư.

1. Huy động vốn hiệu quả

TTCK (thị trường chứng khoán) đóng vai trò như một kênh huy động vốn cho nền kinh tế thông qua các sản phẩm và dịch vụ đa dạng và phong phú. TTCK sẽ huy động những nguồn vốn nhàn rỗi để tài trợ cho các dự án đầu tư góp phần phát triển hạ tầng kinh tế, phục vụ cho các nhu cầu chung của xã hội, là kênh huy động vốn hiệu quả và tương đối rẻ cho các doanh nghiệp và cả Chính phủ.

Nguồn vốn huy động gồm hay nguồn chính:

• Nguồn thứ nhất là thông qua TTCK là kênh thu hút vốn đặc biệt là nguồn vốn nhàn rỗi từ những nhà đầu tư hay người dân trong nước muốn đầu tư vốn trực tiếp vào sản xuất kinh doanh muốn kiếm lời cao hơn một số hình thức đầu tư khác như gửi tiết kiệm, mua vàng…
• Nguồn thứ hai là việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài để đảm bảo cho sự phân bổ có hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước.

Trên thực tế khi công ty có dự án lớn hơn, hoạt động sản xuất kinh doanh mở rộng hơn, thì nó cần nguồn tài trợ từ TTCK ngày càng gia tăng. Cứ như thế hoạt động thu hút vốn được dễ dàng thông qua việc phát hành chứng khoán trên thị trường.

2. Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng

Nhờ có thị trường chứng khoán nhà đầu tư lại có thêm 1 kênh kiếm tiền hấp dẫn. Đây là yếu tố cho thấy tính linh hoạt, an toàn của vốn đầu tư. Thị trường chứng khoán hoạt động ngày càng sôi nổi và hiệu quả, tính thanh khoản cao.

• Tạo tính thanh khoản, vì khi nhà đầu tư gửi tiết kiệm tại ngân hàng, lãi suất vốn được trả hạn chế và bị chi phối bởi kỳ hạn gửi. Khác với việc gửi tại ngân hàng, TTCK giúp hạn chế sự rủi ro bất động của đồng tiền tiết kiệm, người giữ chứng khoán khi nào cần tiền mặt có thể bán ngay trên thị trường thứ cấp. Để có tính thanh khoản cao cần phải có sự hiện hữu của một số lượng quan trọng các chứng khoán lưu hành đặt dưới sự sử dụng của công chúng, số lượng chứng khoán trao đổi vừa phải không dẫn đến thăng trầm hoặc lệch lạc trong giá chứng khoán.
• Thị trường chứng khoán là cơ sở thúc đẩy quá trình cổ phần hoá phát triển tạo hoạt động mua bán hàng hoá theo quy luật cung cầu.
• Giúp chính phủ thực hiện điều tiết các chính sách kinh tế vĩ mô thông qua các chỉ báo thị trường phản ánh hoạt động kinh tế
• Cung cấp môi trường đầu tư lành mạnh công bằng cho mọi người dân. Các loại chứng khoán đều mang rủi ro lợi nhuận khác nhau nên tuỳ thuộc vào chính nhà đầu tư xem xét phù hợp.
• Thúc đẩy doanh nghiệp hoạt động tốt hơn, kết quả kinh doanh minh bạch hơn rõ ràng hơn qua bảng báo cáo tài chính được kiểm toán xác nhận gửi đến nhà đầu tư. Từ đó nhà đầu tư nhận thấy rằng doanh nghiệp làm ăn tốt đi lên thì họ sẽ đầu tư vào kiếm lợi nhuận.

Giá chứng khoán cũng biểu hiện phần lớn sức khoẻ của một công ty và ảnh hưởng cả đến giá trị cổ phần đóng góp và tài sản của các cổ đông lớn nên họ không ngừng cải tiến và đem lại cách thức quản trị mang lại hiệu quả và hiệu suất cao cho doanh nghiệp.

Các tiêu chí đo lường sự phát triển thị trường chứng khoán

Trên thực tế có rất nhiều chỉ tiêu đo lường sự phát triển thị trường chứng khoán như đo lường qui mô kích cỡ thị trường, đo lường tính thanh khoản…

Dựa vào các nghiên cứu trên thế giới ở lĩnh vực này, đa phần các nghiên cứu đều tán thành việc đo lường sự phát triển của thị trường chứng khoán ở bất kì quốc gia nào đều tập trung vào 2 chỉ tiêu chính:

• Chỉ tiêu thứ nhất là việc đo lường kích cở thị trường so với qui mô GDP được thể hiện qua vốn hoá thị trường.
• Chỉ tiêu thứ hai đo lường tính thanh khoản hay tốc độ luân chuyển của cổ phiếu.

Cụ thể như sau:

Chỉ tiêu thứ nhất là việc đo lường kích cỡ thị trường so với qui mô GDP được thể hiện qua vốn hoá thị trường so với qui mô GDP được thể hiện qua vốn hoá thị trường:

Đây là biến số giúp đo lường kích cỡ của thị trường bởi kích cỡ thi trường càng lớn thì thị trường càng năng động, càng dễ dàng vận động có hiệu quả trong việc huy động vốn và giả thiểu rủi ro trên thị trường. Tỷ lệ này sẽ được tính như sau:

Tổng giá trị cổ phần niêm yết chia cho GPD (đóng khung công thức)

Chỉ số này còn là công cụ đo khả năng của thị trường chứng khoán để phân phối vốn đến dự án đầu tư và khả năng của nó để cung cấp cơ hội có ý nghĩa cho việc đa dạng hoá rủi ro của Nhà Đầu tư.

Một TTCK hiệu quả sẽ phản ảnh tăng trưởng lợi nhuận trong tương lai dựa vào giá chứng khoán hiện tại. Lợi nhuận tương lai của doanh nghiệp lại liên quan đến tỷ lệ tăng trưởng tổng hợp. Do đó cần gia tăng vốn hóa thị trường trước khi muốn gia tăng tăng trưởng kinh tế

Thứ hai, về tính thanh khoản hay tốc độ luân chuyển cổ phiếu dùng để đo sự phát triển TTCK:

Trong đó tính thanh khoản bằng tổng giá trị giao dịch trên GDP và tốc độ luân chuyển cổ phiếu sẽ bằng giá trị những cổ phần được giao dịch chia cho tổng giá trị vốn hoá của thị trường. 

Tính thanh khoản là một thuật ngữ của đầu tư, liên quan đến khả năng của một loại tài sản dễ dàng được mua bán, trao đổi và chuyển nhượng sao cho có sự chuyển dịch về giá và tối thiểu hoá sự mất mát về giá trị.

Thị trường có tính thanh khoản càng cao thì chi phí giao dịch càng ít. Với một thị trường có tính thanh khoản cao, những nhà đầu tư ban đầu sẽ không mất tiền tiết kiệm của họ trong khoảng thời gian đầu tư của dự án bởi vì họ dễ dàng và nhanh chóng bán cổ phần của mình.

Tính thanh khoản TTCK sử dụng hai chỉ số.

• Chỉ số thứ nhất chính là tổng giá trị giao dịch trên GDP(%), nó đo lường giá trị giao dịch cổ phiếu trên qui mô nền kinh tế.
• Chỉ số thứ hai là tốc độ luân chuyển (turnover ratio) được đo bằng tổng giá trị giao dịch trên vốn hoá thị trường đo lường giá trị giao dịch cổ phần tương quan với kích cỡ thị trường chứng khoán.

Thị trường càng có tính thanh khoản cao thì các nhà đầu tư càng có cơ hội thay đổi danh mục của mình với chi phí rẻ hơn và nhanh hơn. Tính thanh khoản thị trường là một trong những chức năng cần thiết nhất của TTCK.

Nhà đầu tư làm thế nào để mua bán trên thị trường chứng khoán?

Hãy nhớ lại câu chuyện của tôi đã kể cho bạn nghe về nhà máy may của tôi.

Trước khi tôi muốn mở rộng vốn hơn nhưng không có tiền nhiều, tôi quyết định công bố công ty ra công chúng và tôi niêm yết công ty trên sàn chứng khoán. Như thế thì phải tổ chức 1 phiên gọi là IPO.

IPO là gì?

IPO (Inital Public Offering ) là việc chào bán chứng khoán lần đầu tiên ra công chúng. Sau khi IPO xong thì vâng Công ty may mà tôi sở hữu sẽ trở thành công ty đại chúng và khi đó mọi người có thể mua bán cổ phiếu của công ty tôi.

Ở Việt Nam phiên IPO sẽ được diễn ra ở 2 sàn lớn chính là HOSE (sàn Hồ Chí Minh) và sàn HNX (sàn Hà Nội ). Chúng ta có thể trực tiếp đến sàn giao dịch để mua cổ phiếu hoặc thông qua công ty chứng khoán, các bạn môi giới chứng khoán sẽ hỗ trợ đặt mua cổ phiếu.

Các hoạt động mua bán IPO này sẽ diễn ra trên thị trường sơ cấp (đã giải thích mục thị trường sơ cấp là gì). Đưa công ty lên niêm yết trên sàn chứng khoán rất tốt cho chính công ty bạn và cổ đông. Khi lên sàn chứng khoán thì mọi người có thể đấu giá mua cổ phiếu của bạn và khi đó giá cổ phiếu sẽ tăng và công ty lại lớn thêm.

Ví dụ như ban đầu cổ phiếu của bạn chỉ có giá 20.000 nhưng sau đó tăng lên 40.000 và nếu bạn nắm giữ cổ phiếu thì bạn lại lại lời thêm 20.000 nữa

Thực tế cho thấy rằng các nhà đầu tư nhỏ lẽ thì rất khó mua cổ phiếu trong những phiên IPO. Bởi vì các tổ chức lớn đã nắm bắt được thông tin mật và ra tay trước chúng ta.

Nhưng đừng lo chúng ta sẽ mua cổ phiếu ở thị trường thứ cấp (đã giải thích thị trường thứ cấp là gì). Để mua bán trên thị trường thứ cấp (chỉ dành cho công ty đã niêm yết trên sàn chứng khoán) thì chúng ta phải có 1 TÀI KHOẢN CHỨNG KHOÁN. 

Hiện nay chúng ta có thể giao dịch chứng khoán qua điện thoại hoặc máy tính hay máy tính bảng đều được cả và quan trọng các thiết bị là phải được kết nối mạng.

Nhiều khi chúng ta có việc bận không thể ngồi máy tính hoặc điện thoại hay máy tính bảng việc nhanh nhất là chúng ta gọi ngay đến cho người môi giới (Người quản lí hỗ trợ khi bạn mở tài khoản tại công ty chứng khoán) họ sẽ giúp bạn đặt lệnh 1 cách gọn gàng và nhanh chóng.

Để mở 1 tài khoản chứng khoán thì việc đầu tiên chúng ta cần lựa những công ty uy tín và dịch vụ chất lượng nhất. Dịch vụ chất lượng ở đây là app giao dịch, nhân viên hỗ trợ nhanh chóng các vấn đề khi bạn cần… Sau đó, bạn truy cập hệ thống giao dịch của công ty chứng khoán là có thể đặt lệnh mua bán tại 1 cách dễ dàng.

Việc mở tài khoản chứng khoán rất nhanh chóng và hoàn toàn miễn phí. Bạn có thể tham khảo thêm bài viết này của chúng tôi: “Hướng dẫn mở tài khoản chứng khoán NHANH“

Thị trường phi tập trung

Ngoài thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp mà tôi đã cung cấp thông tin cho bạn thì vẫn còn 1 thị trường dành cho các công ty chưa niêm yết trên sàn chứng khoán được gọi là thị trường Phi Tập Trung (gọi tắt là OTC )

Nếu bạn muốn lưu kí chứng khoán hãy đến gặp Công ty chứng khoán, họ sẽ hỗ trợ miễn phí và tận tình nhất cho bạn.

Lưu kí chứng khoán là công ty chứng khoán sẽ nhận kí gửi chuyển giao và ghi nhận sở hữu chứng khoán trên hệ thống tài khoản tại Trung tâm lưu kí chứng khoán (VSD). Tất nhiên cũng như trên thị trường thứ cấp chúng ta vẫn phải bắt buộc có tài khoản của công ty chứng khoán mới giao dịch được. Nhưng thị trường này sẽ không có bảng giá (xem bảng giá trên hệ thống Công ty chứng khoán) hay còn được gọi là bảng điện để bạn xem .

Vậy chúng ta làm sao mua bán? Vâng chúng ta vẫn có thể mua bán nhưng phải thông qua thoả thuận giữ người mua và người bán với sự chứng kiến của công ty chứng khoán.

Chỉ số chứng khoán

Nói đơn giản như thế này, chỉ số chứng khoán chính là thông tin thể hiện bình quân giá chứng khoán hiện tại so với giá chứng khoán bình quân thời kì gốc.

Chúng so sánh giá trị chỉ số giữa hai thời điểm khác nhau gọi là sự biến động giữa hai thời điểm đó. Nhờ đó bạn có thể đánh đá nhanh các công ty này đang làm tốt hay không và thị trường chung như thế nào để đầu tư 1 cách hợp lí.

Mỗi quốc gia sẽ có chỉ số chứng khoán khác nhau và nếu gộp chúng lại tạo thành 1 thị trường giao dịch toàn cầu.

• VN-INDEX : Chỉ số VN-INDEX là chỉ số thể hiện xu hướng biến động giá của toàn bộ cổ phiếu niêm yết trên sàn chứng khoán Hồ Chí Minh (HOSE)
• VN30: Chỉ số VN30 là chỉ số giá của 30 Công ty niêm yết trên HOSE có giá trị vốn hoá thanh khoản hàng đầu, đáp ứng các tiêu chí sàn lọc gắt gao.
• HNX- INDEX: Chỉ số HNX-INDEX là chỉ số thể hiện xu hướng biến động giá của toàn bộ cổ phiếu niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội ( HXN )
• HNX30: Chỉ số HNX30 bao gồm các cổ phiếu có thanh khoản và giá trị vốn hoá tốt nhất trên thị trường cổ phiếu niêm yết trên sàn chứng khoán Hà Nội.
• VN AllShare: Là chỉ số giá bao gồm cổ phiếu thành phần của VN100 và VN Small CAP. Nó có vai trò quan trọng tạo nền tảng cho chủ trương hợp nhất 2 Sở Giao Dịch Chứng Khoán Việt Nam.

Ngày giao dịch chứng khoán

Ngày T, T+1, T+2, T+3 : trong giao dịch chứng khoán, khi bạn bắt đầu giao dịch mua bán thành công thì có nghĩa và bạn đã mua được cổ phiếu và ngày đó được gọi là ngày T

Tiếp theo sau đó là 01 ngày gọi là T+1, tiếp theo sau đó là 01 ngày nữa gọi là T+2, và thêm 01 ngày nữa gọi là T+3  và ngày T+3 này thì số lượng cổ phiếu bạn mua được tại ngày T sẽ được chuyển vào tài khoản tại công ty chứng khoán và lúc đó bạn có thể bán lại cho các nhà đầu tư khác khi giá tăng.

Như là thời gian mua thì thời gian bán cũng được tính như sau: Khi bạn bắt đầu giao dịch bán thành công số lượng cổ phiếu đó và ngày đó là ngày T.

Tiếp theo sau đó là 01 ngày gọi là T+1, tiếp theo sau đó là 01 ngày nữa gọi là T+2, và thêm 01 ngày nữa gọi là T+3  và ngày T+3 này thì tiền lợi nhuận + bán cổ phiếu (sau khi đã trừ đi hết các chi phí phát sinh) sẽ được chuyển về tài khoản tiền trong chứng khoán của bạn.

Ngày giao dịch: là ngày mà bạn quyết định mua/ bán cổ phiếu thành công trên thị trường chứng khoán.

Thời gian hoạt động của thị trường chứng khoán

Trên cả 3 sàn HOSE,HNX,UPCOM đều giao dịch.

• Phiên sáng : 9:00 – 11:30
• Phiên chiều : 13:00 – 15:00
• Từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần trừ nghỉ lễ theo qui định của nhà nước

Số lượng cổ phiếu tối thiểu mua mỗi sàn.

Sàn	HOSE	HNS	UPCOM
Lô Chẵn	10	100	100
Lô Lẻ	1-9	1-99	1-99

Nhà đầu tư mới tham gia thị trường phải làm gì?

Trước tiên chúng ta phải xác định rằng bạn đầu tư chứng khoán với mục đích gì?

Sau 1 thời gian làm việc thì tôi có 1 khoản tiền dư giả để dành, thay vì gửi ngân hàng kênh sinh lời đều đặn nhưng lãi suất lại thấp nhưng tôi muốn có lãi suất kha khá hơn và tôi quyết định mang vốn đi đầu tư chứng khoán.

Bạn cũng có thể suy nghĩ đến các kênh đầu tư khác như bất động sản, vàng….  Nhưng tôi thì lại thấy kênh chứng khoán thì tốt hơn khá nhiều hoặc bạn có thể chia ra đầu tư với nhiều kênh khác nhau.

Nhưng nói đi thì cũng phải nói lại, lợi nhuận cao luôn đi kèm với rủi ro cao.

Nếu bạn muốn lãi suất đều đặn, an toàn thì mình gửi ngân hàng còn đầu tư chứng khoán mà muốn sinh lời cao không mất tiền nhiều thì xin thưa là bạn phải học thật chăm chỉ các qui tắc đầu tư tránh mất tiền trong chứng khoán.

Bạn không thể nào mà mất cả vài năm học hết các kiến thức trong sách chứng khoán cả. Theo tôi để học nhanh nhất là thực chiến trên thị trường chứng khoán.

• B1: Trước tiên bạn phải liên hệ đến các Công ty Chứng Khoán để hỗ trợ mở tài khoản chứng khoán.
• B2: Hãy liên hệ với môi giới chứng khoán của bạn để tìm hiểu hết các cách thức sử dụng tài khoản như đặt lệnh mua bán, xem bảng giá…. Tin tôi đi nó sẽ có ích cho bạn rất nhiều đấy.
• B3: Tất nhiên, bạn cần phải bỏ vốn vào giao dịch

Nếu bạn có nhiều hơn 100 tỷ thì nộp vào tài khoản từ 500 triệu đến 1 tỷ để trải nghiệm. Nếu bạn có 100 triệu hoặc ít hơn thì có thể nộp vào 1 triệu đến 10 triệu

Bạn đừng lo nhé, 1 triệu là có thể mua bán cổ phiếu rồi đấy. Quan trọng là bạn phải thiết lập cho chính bạn các kiến thức, bộ qui tắc giao dịch để chiến thắng trên thị trường chứng khoán và dành thời gian học tập, phương pháp chứng khoán, lợi nhuận sẽ đến với bạn thôi.

Một số câu hỏi thường gặp khi tìm hiểu về chứng khoán

Trong quá trình tìm hiểu về thị trường chứng khoán bạn sẽ có những thắc mắc hết sức cơ bản sau:

1. Đầu tư chứng khoán có phải là đánh bạc đúng không?

Phải, nếu bạn cho nó là cờ bạc may rủi để kiếm tiền thì xin thưa nó là cơ bạc.

Không, đầu tư chứng khoán được pháp luật cho phép và nó được nhà nước tạo điều kiện phát triển.

Nó là chiến trường tài chính của kẻ thông mình và chăm chỉ, chỉ sống khi và chiến thắng khi bạn thật sự biết mình nên tham gia thị trường lúc nào và khi nào nên nghỉ ngơi.

2. Tôi có thể mất toàn bộ số vốn nếu đầu tư vào chứng khoán hay không?

Có thể nhưng là vô cùng hiếm xảy ra (trường hợp hiếm gặp nếu bạn mua cổ phiếu của doanh nghiệp bị huỷ niêm yết hoặc doanh nghiệp tuyên bố phá sản).

Một lời khuyên chân thành dành cho bạn, bạn nên đầu tư vào các doanh nghiệp đầu ngành, các doanh nghiệp sinh lời đều đặn, doanh nghiệp mà chúng ta hiểu rõ về hoạt động cũng như niềm tin tưởng vào ban lãnh đạo trong tương lai. Đầu tư vào những doanh nghiệp như vậy mới giảm rủi ro thua lỗ.

3. Thị trường chứng khoán hi vọng cho nền kinh tế phát triển trong tương lai?

Nhìn lại những năm tháng vừa qua, thị trường chứng khoán Việt Nam đã phát triển không ngừng để hỗ trợ nền kinh tế và vẫn sẽ tiếp tục phát triển theo hướng bền vững và từng bước trở thành kênh huy động vốn chủ lực cho nền kinh tế trong dài hạn

Thị trường chứng khoán được đánh giá tích cực hỗ trợ phát triển nhờ các yếu tố: Cân đối vĩ mô được đảm bảo,  chính sách tài khoá ổn định và chính sách tiền tệ ngày một được nới lỏng , tất cả tạo điều kiện cho việc tăng trưởng nền kinh tế.

Để đáp ứng được nhu cầu huy động vốn cho nền kinh tế đặc biệt là vốn trung và dài hạn Thị trường chứng khoán tạo điều kiện cho các chủ thể tham gia huy động vốn và trong tuơng lai dần hoàn thiện hơn khung khổ pháp lý, sửa đổi luật chứng khoán tạo nền tảng pháp lý ngày càng minh bạch hơn.

Tiếp tục chú trọng vào việc xây dựng và vận hành các sản phẩm mới trên thị trường, như các sản phẩm phái sinh dựa trên nhiều bộ chỉ số khác nhau, các sản phẩm quyền chọn, các sản phẩm quỹ hưu trí bổ sung tự nguyện.

Hoàn thiện và phát triển thị trường trái phiếu… và nâng hạng thị trường từ thị trường chứng khoán Việt Nam từ hạng thị trường cận biên lên hạng thị trường mới nổi trên bảng xếp hạn MSCI và FTSE.

Có thể nói, những giải pháp được đưa ra trên của ngành chứng khoán sẽ là động lực quan trọng nhất và là nền tảng để Thị trường chứng khoán phát triển bền vững trong năm 2020 và những năm tiếp theo.

Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc gì hãy bình luận phía dưới nhé, Sự Thật Chứng Khoán sẽ giải đáp cụ thể cho bạn. Bạn thấy bài viết hữu ích chỉ cần bình luận “Thanks” để chúng tôi có thêm động lực viết tiếp. Chúc bạn bước chân vào thị trường chứng khoán thuận lợi.